تاكنون روشهاي مختلفي جهت مطالعه كتاب هاي درسي توصيه شده است، يكي از بهترين روشهاي پيشنهادي روش (PQRST) است، كه يك تكنيك مفيد، موثر و سازمان يافته است. استفاده از اين روش، از آن جهت توصيه مي‌شود كه مي‌تواند، توانايي فراگيرنده را براي مطالعه، به خاطر سپاري و يادآوري مطالب درسي افزايش دهد.

 مراحل روش PQRST

• اين روش كه براساس حروف اول مراحل پنج‌گانه آن نام گذاري شده است، داراي مراحل زير است:

•  

مرحله پيش‌خوانيPreview
 

•  اولين گام براي مطالعه يك كتاب درسي بررسي مقدماتي (مطالعه اجمالي) آن است، در اين مرحله، مطالب يك فصل براي دست‌يابي به يك ديد‌كلي درباره موضوعات و بخشهاي اصلي آن پيش‌خواني مي‌شود.

• پيش‌خواني موجب درك بيش‌تر مطالب مي‌شود چون، طي مطالعه اجمالي و آگاهي كلي فرد از موضوع مورد مطالعه، اجزاء كتاب و ارتباط آن با يكديگر در نظر خواننده‌ي آن مفهوم بهتري پيدا مي‌كند.

•  مرحله پيش‌خواني شامل: خواندن عنوان فصل، خواندن سطحي مطالب يك فصل، تمركز و توجه روي عناوين بخش‌هاي اصلي و فرعي كتاب، نگاه‌گذار به تصاوير و مثال‌ها به ويژه خواندن دقيق بخش خلاصه آخر فصل است.

•  

 مرحله طرح سوال Question 
 

•  پس از خاتمه مطالعه اجمالي يك بخش، در اين مرحله تعدادي از عناوين اصلي و فرعي، قسمتهاي مورد مطالعه به سوال تبديل مي‌شود.

•  در با در نظر گرفتن اين مسأله كه طرح سوال از محتواي درسي، حس كنجكاوي و انگيزه يادگيري را در خواننده كتاب افزايش مي‌دهد، اين امر باعث افزايش دقت و تمركز فكري و در نتيجه سرعت و سهولت يادگيري مي‌شود.

•  عقيده‌ي روان شناسان، عامل كنجكاوي موجب افزايش اشتهاي ذهن براي يادگيري بيشتر مي‌شود و در نتيجه چنانچه اطلاعات حاصله ناشي از پرسش‌هاي معيني باشد، به راحتي تركيب مي‌شود و بيش تر در حافظه باقي مي‌ماند.

•  

 مرحله خواندن Reading 
 

•  پس از مطالعه اجمالي و طرح سوالات برانگيزنده از عناوين كتاب درسي، قدم بعدي خواندن عميق و دقيق محتواي درسي براي درك و فهم صحيح آن است. 

•  در اين مرحله خواننده كتاب بايد تلاش كند تا درباره آن چه كه مي خواند فكر كند و آن را با آموخته‌هاي قبلي خود مرتبط سازد.

•  

 مرحله به خود پس دادن Self-Recitation 
 

•  پس از خواندن دقيق مطالب، بايد تلاش كرد تا ايده‌هاي اصلي محتواي مورد مطالعه بدون مراجعه به كتاب و از حفظ يادآوري شود.

•  براي اين كار يادگيرنده مي‌تواند مطالب را ( با صداي بلند يا آهسته) به خود بازپس دهد.

•  بايد تلاش كرد تا به پرسشهاي مطرح شده در مرحله سوم پاسخ داده شود و در صورت عدم امكان پاسخ‌يابي براي آنها بازگشت مجدد به متن اصلي و تكرار خواندن ضروري است.
  در صورتي كه قادر به بازگو كردن مطالب مطالعه شده در قالب كلمات و عبارات خود باشيم، مي‌توانيم ادعا كنيم كه آن مطالب را خوب ياد گرفته‌ايم.

• با استفاده از تكنيك به خود پس دادن، فاصله‌هاي خالي اطلاعات و خلاء يادگيري افراد آشكار مي‌شود، و زمينه را براي سازماندهي مجدد مطالب در ذهن فراهم مي‌سازد.

• به خود پس دادن، مرحله مرور و تكرار فعالانه مطالب درسي است كه اگر آن را به كار نبريم، فراگيري فعال نداريم و عليرغم تلاش و صرف وقت براي خواندن، در هنگام يادآوري مطالب به ويژه زمان امتحانات با مشكل مواجه مي‌شويم.

• تكنيك به خود پس دادن يكي از اصول اوليه تثبيت اطلاعات در حافظه است و بايد زمان زيادي صرف مطالعه و از حفظ گفتن درس نمائيم.

•  

 مرحله آزمون Test
 

• پس از پايان مراحل چهارگانه در يادگيري محتواي درسي، مي‌توان ميزان يادگيري‌هاي تحقيق يافته خود را ارزيابي كرد.

•  در اين مرحله درمي‌يابيم كه تا چه اندازه مطالب را خوب و عميق آموخته‌ايم و كدام قسمت‌ها را خوب نياموخته‌ايم تا به مطالعه جبراني بپردازيم.

• درج سئوالات و تمرينات در پايان فصول كتاب به اين منظور است كه فرد در پايان مطالعه پس از ارزيابي خود، در صورت نياز مراحل قبلي را مجدداً ارزيابي كند.

•  

نكته مهم
*يكي از دلايل بروز اضطراب امتحان عدم رعايت قواعد مراحل چهارم و پنجم است. يعني چون فراگيرنده، مطالب مطالعه شده را در ذهن خود سازماندهي نكرده و ميزان تسلط خود بر محتواي درسي را نمي‌داند. در نتيجه احساس اضطراب استرس و نگراني مي‌كند.
*نظر به سودمندي و كارآيي روش فوق به دانش آموزان عزيز توصيه مي‌شود اصول و مراحل اين روش را در مطالعات درسي خود به كار گيرند.
*استفاده از اين روش در افزايش بازده يادگيري تأثيري قطعي دارد. اما مستلزم تمرين و تكرار است، و به صبر و حوصله و اراده قوي نيازمند است.

 

تنظیم و گرد آوری: سمیه السادات علوی

 منبع : www.qiau.ac.ir